1.6 Фискална транспарентност и отчетност на локално ниво и подобрување на вклученоста на граѓаните преку иновативни механизми и алатки

Доброто владеење на локално ниво подразбира подобрување на процесите во функција на поефективно и поекономично испорачување на јавните услуги, со обезбедување на целосна транспарентност и отчетност, како и вклучување на граѓаните во донесувањето на одлуките. Притоа секогаш треба да се внимава процесите да гарантираат инклузивност. Имајќи ги предвид новите трендови и документи на Советот на Европа, на Европската Унија и на ООН, овие заложби можат да се постигнат со користење на иновации и нови технологии кои што го олеснуваат пристапот до информациите и ги сензибилизираат граѓаните.

Потребата од подигнување на нивото на транспарентност и отчетност на локално ниво е адресирана во речиси сите извештаи и стратешки документи на националните институции, додека пак напредокот во овие аспекти, меѓу другото, се  следи и преку анализи и анкети кои се спроведуваат на годишно ниво. Во истражувањата на јавното мислење за задоволството од услугите на локално ниво спроведени во изминатите четири години, се забележува извесно подобрување на оценката која ја даваат граѓаните за достапноста до информациите за општините (од 3.0 во 2017 на 3.1 во 2020), учеството на граѓаните при донесувањето одлуки од локално значење (од 2.3 во 2017 на 2.6 во 2020), како и за запознавањето на граѓаните со начинот на кој се трошат буџетските средства во нивната општина (од 2.2 во 2017 на 2.4 во 2020). Сепак, и покрај релативниот напредок во овој правец, постои голема потреба од вложување дополнителни напори за подобрување на вкупната транспарентност и отчетност на единиците на локалната самоуправа, како и за поголемо вклучување на граѓаните во процесот на носење одлуки на локално ниво.

Кога се зборува за подобро управување со јавните финансии секогаш акцентот е ставен на подобрување на транспарентноста и отчетноста. Потребата од поголема финансиска транспарентност и отчетност беше адресирана и при донесувањето на Законот  за финансиска поддршка на единиците на локална самоуправа и единки корисници основани од единиците на локална самоуправа за финансирање на доспеани, а неплатени обврски во октомври 2018 година, со цел преку поголема финансиска дисциплина и отчетност да се подобри управувањето со јавните финансии.

Во декември 2020 година Владата донесе Заклучок со кој што ги задолжи министерствата, а на општините им препорача да ја подобрат активната транспарентност, со акцент на финансиската транспарентност, особено во реализацијата на средствата од централниот буџет.

Преку воведување на иновативни механизми и алатки да се подобри финансиската транспарентност и отчетност во единиците на локалната самоуправа и вклученоста на граѓаните во донесувањето на одлуките на локално ниво.

Воспоставување на електронски табли во општините како многу достапен начин за информирање на членовите на советите и воопшто на граѓаните за клучните финансиски податоци од работењето на општината и јавните служби, преку автоматско преземање на кварталните извештаи за реализацијата на буџетот подготвени од странана општинската администрација и нивна преработка во многу поразбирлив и повидлив формат. Податоците се објавуваат на начин кој што ќе биде разбирлив за членовите на советите кои што не се финансиски експерти, како и за граѓаните. Целта е со поголема информираност и разбирање на процесот на подготовка и реализација на буџетот, членовите на советите да можат поодговорно да ја вршат контролната функција, како и да донесуваат одлуки врз основа на информации и во тесна соработка и во консултација со граѓаните.

Во општините ќе се поддржи креирањето и ставањето во функција на иновативни алатки за полесен пристап до информациите и поттикнување на вклученоста на граѓаните во донесувањето на одлуките при креирањето на локалните политики и услуги.

Третиот аспект е воспоставување на единствен механизам за вклученост на граѓаните во процесот на носење одлуки и дефинирање на локалните приоритети кој што ќе обезбеди соодветна застапеност на сите граѓани, со акцент на социјално ранливите и маргинализирани групи.

Заложбата е важна за транспарентноста овозможува пристап до нови и повеќе информации
го подобрува квалитетот на информациите
ја подобрува пристапноста до информации до јавноста, или овозможува право на информации
ЗАЛОЖБАТА Е ВАЖНА ЗА ГРАЃАНСКОТО УЧЕСТВО создава или ги подобрува можностите и условите за јавното учество и влијание во креирањето на одлуките
создава или ја подобруваовозможувачката околина за граѓанското општество
ЗАЛОЖБАТА Е ВАЖНА ЗА ЈАВНА ОТЧЕТНОСТ создава или ги подобрува правилата, прописите и механизмите за јавна одговорност на функционерите

Заложбата продолжува од НАП 4 со цел механизмите и алатките за подобрување на финансиската транспарентност и отчетност и вклученоста на граѓаните да се воспостават во сите општини и да извршат поголемо влијание на подобрување на управувањето на локално ниво.

Во рамките на НАП4 вакви механизми и алатки се воспоставени во 24 општини.

Заложбата придонесува кон реализацијата на приоритетите и целите на Програмата на Владата за одржлив локален развој и децентрализација 2021-2026 како и на одржливите цели на ООН, особено на Целта 16: „Промоција на мирољубиви и инклузивни општества за одржлив развој, пристап до правда за сите и изградба на ефикасни, одговорни и инклузивни институции на сите нивоа“, а конкретно на целите 16.6: „Да се развијат ефикасни, одговорни и транспарентни институции на сите нивоа“ и  16.7:  „Да  се  осигура одговорно, инклузивно, партиципативно и репрезентативно  донесување на одлуки, на сите нивоа“.

Други вклучени субјекти

Институции

• Министерство за локална самоуправа

Организации