2.4. Редовно и континуирано објавување на годишни извештаи за еднакви можности на мажите и жените од страна на министерствата и општините

Годишните извештаи за родова еднаквост ги изготвуваат и министерствата и општините како нивна законска обврска меѓутоа истите не се јавно достапни за да може да ги користат граѓаните, граѓанските организации и да може да правиме мониторинг на сработеното. Во моментов ретко кое од министерствата или општините ги објавува јавно ваквите извештаи

1. Каков проблем адресира заложбата?

Само половина од општините доставуваат извештаи за еднакви можности до МТСП на годишно ниво. Речиси ниту една општина не ги објавува ваквите извештаи на својата веб-страница ниту, пак, користи какви било други механизми и алатки за информирање на пошироката јавност за преземените активности во делот на унапредување на еднаквите можности на жените и мажите на локално ниво. На национално ниво не е многу подобра состојбата, па така и министерствата не ги објавуваат извештаите за еднакви можности, па граѓаните и граѓанските организации, па и самите институции не се доволно информирани за активностите кои што се преземаат во оваа област од општественото живеење. Сето тоа придонесува често пати и во несоодветното креирање на мерки, политики, програми кои што треба да придонесат кон унапредување на родовата еднаквост на национално и локално ниво.

2. Кои се причините за проблемот?

Родовата еднаквост за жал не е ставена како приоритет кај националните институции и локалната самоуправа, а за да се донесат информирани одлуки како да се унапреди родовата еднаквост, но и како да се земат во предвид специфичните потреби кои што ги имаат различните категории на граѓани. Изготвување и споделување на годишните извештаи е законска обврска согласно Законот за еднакви можности, но истата не се практикува од страна на институциите.  Ваквата обврска е дефинирана во член 12 од Законот, но исто така унапредувањето на концептот на родовата еднаквост на институционално ниво е и еден од стратешките приоритети на Владата, а во насока на придонес на државата кон остварување на целта за одржлив развој бр. 5-Родова еднаквост од Целите и агендата за одржлив развој 2030. Исто така во овој период државата е во процес на изработка и донесување на нов Закон за родова еднаквост кој што уште повеќе треба да ги зацврсти обврските на институциите кон унапредување на родова еднаквост, а во исто време и кон известување за сработеното на оваа тема. Преку известувањето согласно Министерството за труд и социјална политика се овозможува информирање на пошироката јавност за моменталната состојба, но и им се даваат информации на граѓаните кои што понатаму може да ги искористат за да учествуваат во консултативните процеси и во процесите на донесување одлуки како на национално, така и на локално ниво. (Годишен извештај за преземените активности и постигнатиот напредок во воспоставувањето на еднаквите можности на жените и мажите во РСМ, 2022 година, МТСП).

1. Што е досега направено за да се реши проблемот?

Законски обврската е поставена во Законот за еднакви можности меѓутоа истата не се почитува од страна на сите министерства и од страна на дел од општините. Имено во 2022 година, 73 општини доставиле годишен извештај за еднакви можности, но дури во половината од нив нема реално преземено активности за унапредување на еднаквите можности на локално ниво, ниту пак тие извештаи може да се прочитаат јавно на веб-страниците или други канали за комуникација со општините освен ако не се побараат преку Барање за слободен пристап до информации од јавен карактер. Кај органите на државната управа само 33 од нив доставиле ваков извештај, а согласно истражувањата на Рурална Коалиција конкретно во секторот земјоделство и рурален развој од над 500 испитаници над 90 % не го препознаваат координаторот за еднакви можности во Министерството за земјоделство ниту пак има лесно достапни податоци за неговата улога, надлежности и слично. Исто така конкретно за ова министерство стои дека до МТСП за 2022 година не доставило извештај за еднакви можности, па не може и да се види каква била состојбата со жените во руралните средини за 2022 година за да може граѓаните, граѓанските организации и другите засегнати страни да ги имаат потребните информации за да знаат како и во кој домен и со какви предлози да се вклучат во процесите на донесување одлуки.

2. Какво решение предлагате?

Она што се предлага е во овој период на спроведување на ПОВ да се изберат неколку пилот-општини и министерства со кои што заеднички ќе се работи во соработка со МТСП на  унапредување на процесот на информирање и објава на годишните извештаи за унапредување на еднаквите можности на жените и мажите. Ваквите позитивни пракси понатаму ќе служат како пример и за останатите општини и министерства, а се со цел да може целосно да се спроведе и практикува законската обврска за изготвување на извештаи, но и споделување на информациите со пошироката јавност како би можеле граѓаните да се вклучат во процесите на креирање на мерки и политики и донесување одлуки. Со инсистирањето за почитување на законската обврска од страна на општините и органите на државната управа нема да се влијае само на процесот на објавување на извештаите туку ќе се влијае и на квалитетот на нивната изработка, бројот на мерките кои што се предлагаат од страна на институциите, понатаму ќе се предлагаат мерки кои што во исто време ќе придонесат и кон исполнување на индикаторите зададени согласно Целта за одржлив развој бр. 5 – Родова еднаквост, а ќе се унапреди и процесот на мониторинг од страна на граѓаните.

3. Какви резултати сакаме да постигнеме со спроведување на оваа заложба?

Во период од две години би сакале да постигнеме редовна информираност на пошироката јавност и граѓанските организации за активностите кои што се преземаат на годишно ниво, а во делот на унапредување на еднаквите можности. Ова директно ќе придонесе и кон мониторинг на спроведувањето на Стратегијата за родова еднаквост, а објавувањето на извештаите и споделувањето со пошироката јавност директно ќе придонесе кон унапредување на транспарентноста и отчетноста на националните институции (министерствата) и локалната самоуправа (општините). Како што беше споменато и погоре ваквите извештаи ќе го овозможат и граѓанскиот мониторинг во областа, а ќе овозможат и информирано вклучување на граѓаните во процесите на донесување одлуки. Ваквите извештаи се од особено значење затоа што содржат податоци за реалната состојба со еднаквите можности на мажите и жените на национално и локално ниво, потоа податоци колку  жените се вклучени во економскиот, политичкиот и социјалниот живот во општеството, што пак е од особено значење за соодветно вклучување на јавноста во процесот на донесување одлуки преку предлагање на мерки и иницијативи кои што ќе ја одразуваат реалната состојба и кои што ќе бидат насочени кон нејзино унапредување. Исто овие извештаи ги содржат и конкретните мерки и активности кои што органите на државната управа и општините ги презеле, даваат слика за процентот на спроведување на годишните програми за еднакви можности каде што често пати може да прочитате одговори од типот на нема активности или пак како активности се наведуваат само одредени обуки поминати од страна на вработените што и не е реално подобрување на родовата еднаквост, па тоа јасно ни укажува на потребата од вклучување на граѓаните во овие процеси особено во предлагање на мерки и учество во процесите на донесување одлуки како и во делот на мониторинг. Се почнува со одреден број на пилот општини и државни органи на управа со образложение добиено од страна на МТСП дека не може во исто време да се работи со сите општини и органи на државната управа. Унапредувањето на процесот ќе биде видлив преку унапредени формати и содржина на извештаи затоа што со пилот општините и органите на државната управа ќе се работи заедно со МТСП и граѓанските организации на нивно унапредување, а преку нивното редовно објавување на веб-страниците на институциите секако дека ќе се зголеми и нивото на информираност на пошироката јавност затоа што ќе имаат достапни информации, а со самото тоа ќе се влијае и на зголемување на транспарентноста на институциите и општините.

1.Како заложбата ќе ја промовира транспарентноста?

Заложбата ќе придонесе кон зголемена транспарентност, но и подобрување на пристапот на граѓаните до информациите и активностите поврзани со климатските промени. Тоа ќе ги направи во исто време и двете министерства поотворени и потранспарентни кон граѓаните, а во исто време ќе се зголеми и довербата кај граѓаните во институциите откако ќе ги увидат заедничките вложувања на институциите во унапредувањето на информираноста и вклученоста на граѓаните во процесите поврзани со одговорот на државата и институциите кон ефектите од климатските промени и Зелената агенда на државата.

2.Како заложбата ќе помогне да се поттикне одговорноста?

Ваквата заложба ќе ги отвори процесите на работа во делот на еднаквите можности, ќе го поттикне почитувањето на законските обврски, а во исто време ќе овозможи зголемување на можностите за мониторинг на спроведените активности од страна на граѓаните. Од друга страна самите институции ќе ја унапредат својата транспарентност и отчетност, но и ќе се види нивниот ангажман во делот на спроведување на стратегијата за родова еднаквост и законот за еднакви можности на жените и мажите.

3.Како заложбата ќе го подобри учеството на граѓаните во дефинирањето, спроведувањето и следењето на решенијата?

Преку зголемувањето на информираноста во делот на еднаквите можности ќе се создадат и услови граѓаните  да се вклучат во процесите на донесување одлуки и/или спроведувањето на законската регулатива и подзаконските акти. Во исто време ќе се овозможи и проактивна вклученост на граѓаните во спроведувањето на законските решенија, но и во делот на мониторинг на резултатите од спроведувањето на законската регулатива на ниво на држава како и на ниво на локална самоуправа.

Други вклучени субјекти

Институции

• Министерства
• Општини

Организации

• Рурална коалиција